Bibićeva kuća u Melencima

Bibićeva kuća u Melencima (u daljem tekstu: spomenik kulture) nalazi se na teritoriji grada Zrenjanina, u selu Melenci, ulica Bore Mikina broj 63, u državnoj svojini.


Spomenik kulture nalazi se u centru sela, na uglu ulica Bore Mikina i Maksima Gorkog, u blizini prostranog parka sa trgom, koji je dobio ime po Pavlu Bibiću, najznačajnijem članu porodice Bibić. Svojim položajem, arhitekturom i istorijskim značajem, zauzima posebno mesto u urbanističko-ambijentalnoj celini sela Melenci. Kuću je sagradio Paja Bibić, plemić od Jenopolja (1843 - 1918), sin Nikole Bibića, osnivača mnogih kulturnih i opštekorisnih društava (Melenačka čitaonica i biblioteka, Crkveno pevačko društvo „Kolo”, Vatrogasno društvo itd.). Plemićka diploma izdata je prvo Pavlu Bibiću (Melenci, 1790 - 1869) sa prediktom od Jenopolja, za sva njegova priznanja i zasluge 1866. godine, uzdigla ga je zajedno sa potomcima u red plemstva Austrijske carevine. Pored  Pavla Bibića,  značajnije ličnosti iz ove familije su i njegovi sinovi Nikola Bibić plemić od Jenopolja (1820 - 1879) i Dimitrije Bibihć plemić od Jenopolja (1826 - 1899).

Sagrađena je 1896. godine u stilu akademizma, sa elementima neorenesanse, kao prizemna ugaona građevina osnove u obliku ćiriličnog slova „G” („ Г “). Pročelje je okrenuto ka istoku, prema parku, odnosno na regulacionu liniju Ulice Bore Mikina. Istočna fasada je simetrično komponovana, sa dva istaknuta ugaona rizalita uokvirena rustično obrađenim imitacijama kamenih kvadera, a završavaju se timpanonom i trapezastim krovom. U središnjoj zoni se nalazi pet prozorskih otvora, na rizalitima po dva. Dekorativna malterska plastika na fasadi  izvedena je oko otvora u vidu profilisanih  prozorskih  okvira i frontona koji su u središnjem delu trougaoni, a na rizalitima segmentni. Sokl je naglašen u malteru, a potkrovni venac je izražene profilacije. Krov je dvovodni, strm i pokriven starim „biber” crepom. Prvobitno je bio pokriven keramičkim crepom u više nijansi zelene boje, proizvedenim u fabrici „Žolnai”  iz Pečuja. Danas je delimično sačuvan samo na trapezastom krovu iznad rizalita. Iznad ugaonih rizalita je četvorovodni krov u obliku zarubljene piramide, pokriven zelenim biber crepom pa čijem vrhu se nalaze limeni šіljci. Raspored prostorija i tehnička opremljenost građevine svedoče o potrebama i načinu stanovanja imućnijeg građanskog sloja s kraja 19. i početka 20. veka.

Unutrašnjost Bibićeve kuće, i pored današnjeg zapuštenog izgleda, reprezentativna je i opremljena svim potrebnim stvarima primenjene i dekorativne umetnosti koje su svedočile o luksuznom i udobnom načinu života. U enterijeru su ostale sačuvane kaljeva i jedna zidana peć, a nestale su ostale peći koje su zagrevale druge salonske prostorije. Na zidovima salona sačuvani su ostaci dekorativnih  tapeta, a podovi su patosani parketom i brodskim podom. Hodnik je prekriven šestougaonim, višebojnim, kamenim pločicama. Reprezentativne prostorije okrenute su ka ulicama Bore Mikina (četiri sobe) i Maksima Gorkog (dve sobe). Koristile su se za prijem gostiju, odmor i razonodu, spavanje i boravak dece. Tri pomoćne manje sobe smeštene su ka dvorišnoj strani glavnog krila. Podna obloga je od kamenih ploča u predsoblju, dok su u sobama parket i patos.

Stolarija u kući sačuvala je autentičan izgled. Do sredine 20. veka imala je stambenu namenu і u njoj su živeli naslednici Paje Bibića. Posle toga prelazi u društvenu svojinu, kada joj se menja namena. Iako je korišćena kao zabavište, dom penzionera i mesto okupljanja članova raznih udruženja, tokom vremena njen osnovni prostorni sklop ostao je sačuvan, kao i sve arhitektonske, istorijsko umetničke i spomeničke vrednosti. Istovremeno sa kućom sagrađene su i pomoćne zgrade u dvorištu, ali su posle Drugog svetskog rata porušene, a na njihovom mestu sagrađeno je zabavište. Može se pretpostaviti da je posle Drugog svetskog rata zazidan nekadašnji pomoćni ulaz za poslugu sa južne strane severnog krila. Stara kolska kapija zamenjena je novom, neadekvatnog oblika i od neodgovarajućeg materijala.

Ovaj spomenik kulture, zbog kulturno-istorijskih, arhitektonskih i istorijsko-umetničkih vrednosti kao značajan primer prostorne organizacije i opremljenosti porodične kuće podignute krajem 19. veka, svedoči o načinu stanovanja i života imućnijeg građanskog sloja s kraja 19. i početka 20. veka u Vojvodini.