Prvobitni hrišćanski hram na ovom mestu pogidnut je u X veku. On sve više dobija na značaju od kada je grad Prizren postao sedište Prizrenske eparhije, nakon ponovnog uspostavljanja vizantijske vlasti 1018. godine. Ostaci ove bogomolje pronađeni su tokom restauratorskih radova izvedenih u periodu od 1950. do 1952. godine. Prizrenska eparhija važila  je za značajan centar u verskom životu Srba i postojala je sve do početka XIX veka kada je spojena sa Raškom eparhijom. Sam Prizren bio je takođe veoma važno trgovačko središte i čvorište puteva a u vreme cara Dušana i prestonica srpske države. Nakon oslobođenja ovih teritorija od osmanske vlasti, ušao je u sastav Srbije 1912. godine.

Glavna crkva u ovoj eparhiji bila je crkva Bogorodice Ljeviške. Velika obnova preduzeta je u vreme kralja Milutina Nemanjića (1282 - 1321) a uz pomoć prizrenskih epsikopa Damjana i Save. Radovima sprovedenim od 1306. do 1309. godine rukovodio je protomajstor Nikola. Nekadašnja trobrodna bazilika postala je petokupolni hram sa spratnom pripratom i zvonikom. Fasada je urađena naizmeničnim ređanjem opeke i sige. Natpis o preduzetim radovima nalazi se u spoljnoj priprati. Najstarije sačuvane freske datuju iz treće decenije XIII veka – Svadba u Kani i Iscelenje slepog nalaze se u Narodnom muzeju u Beogradu, i Bogorodica Eleusa sa Hristom Hraniteljem sačuvana u samoj crkvi. Ostatak fresaka oslikan je u periodu od 1307. do 1313. godine od strane više majstora, mada su dva glavna bila braća Mihailo i Evtihije Astrap.

Crkva Bogorodice Ljeviške je nakon dolaska Turaka delila sudbinu ostalih srpskih pravoslavnih hramova. Oni su je 1756. godine pretvorili u džamiju i debelim slojem maltera prekrili freske. Nakon radova iz 1952. godine freske su ponovo otkrivene. Crkva je ponovo stradala u nemirima na Kosovu i Metohiji 2004. godine, mada je od 2006. stavljena na listu UNESCO svetske kulturne baštine.

Vladimir Lukić

dipl. istoričar