Smeštena je u severoistočnom podgrađu Beogradske tvrđave, a prema narodnom verovanju na ovom prostoru crkve su kao svoje zadužbine podigle sestre Ružica, Marica i Cveta. U XV veku za vreme vladavine despota Stefana Lazarevića postojala je crkva pod ovim imenom ali je ona srušena 1521. godine tokom turskog osvajanja Beograda. O gradnji nove crkve, osim narodnog predanja, nemamo nikakvih podataka. Ovaj prostor tokom XVIII veka služio je kao barutni magacin, ali posle dolaska tvrđave pod srpsku vlast 1867. godine, on je ponovo postao svetilište i to vojnog tipa. Crkva je stradala tokom Prvog svetskog rata da bi još jednom, u oktobru 1925. godine, bila obnovljena i osvećena.

Prilikom obnove crkve napravljene su dve skulpture, izlivene od topovskih čaura, koje i danas stoje na ulazu: srednjovekovnog kopljanika iz vremena cara Dušana pešadinca i pešadinca iz Prvog svetskog rata. Veliki mesingani luster napravljen je od austrougarskih granata, pištoljskih i puščanih metaka, kojima su okupatori gađali crkvu. Takođe, napravljena su još tri polileja, čiraci za sveće i vaze za cveće. Tokom Prvog svetskog rata crkva Ružica bila je mesto gde su se srpski vojnici pričešćivali pre nego što su silazili u rovove pored Save i Dunava braneći Beograd. Prilikom iskopavanja vršenih oko crkve pronađen je jedan deo ostataka vojnika poginulih tokom 1914. i 1915. godine. Oni su pohranjeni u spomen kosturnici ispod Jakšićeve kule, zdanja građenog još tokom XV veka. Kosturnica je obeležena krstom napravljenim od topovskih cevi.

Najveći radovi preduzeti su tokom tridesetih godina XX veka. U tom periodu sagrađena je i kapela Svete Petke, trem i crkveni dom. Ikone na ikonostasu uradio je Rafailo Momčilović (po skicama episkopa Irineja Đurića), dok je živopis delo ruskog akademskog slikara Andreja Bicenka. U posedu crkve nalazilo se šest ikona prenetih iz logora Nador u Africi, ali su sačuvana samo dva. Od 1965. godine nalazi se pod zaštitom države.

Vladimir Lukić

dipl. istoričar