Kada je počeo ustanak u Srbiji, Dositej se priključio stvaranju moderne srpske države i tu proveo poslednje godine života, pomažući svoj narod na polju obrazovanja i kulture.

Godine 1808. svečanom besedom Dositeja Obradovića osnovana je Velika škola u Beogradu, u današnjoj Gospodar Jevremovoj ulici. Osnivač i prvi učitelj bio je Jovan Savić, poznat i kao Ivan Jugović. Samo nakon godinu dana Velika škola prebačena je u kuću preko puta, u današnji Dositejev licej, gde je i ostala od 1809. do 1813. godine. Ova zgrada potiče iz sredine XVIII veka kada ju je podigla imućna turksa porodica a danas je to najstarija sačuvana turska kuća u Beogradu. Nekada je donji deo kuće imao ekonomsku namenu (dućan, odžaklija, prostorije za poslugu) dok je gornji služio za stanovanje, pa je imao selamluk (deo za muškarce) i harem (deo za žene). Kada je preseljenjem Velike škole zgrada dobila novu namenu, na njoj su vršene i neke prostorne izmene, pa je i dozidan jedan deo. Nakon školovanja dve generacije đaka, škola je morala da prestane sa radom jer su se u Beograd vratili Turci.

Posle nekoliko promena vlasnika, prostor ove kuće je nacionalizovan i stavljen pod zaštitu države kao kulturno-istorijski spomenik. Rekonstrukcijom 1948. godine vraćen joj je prvobitni izgled, a u nju je smešten novootvoren Muzej Vuka i Dositeja, posvećen velikanima srpske kulture, prosvetitelju i prvom srpskom ministru prosvete Dositeju Obradoviću i reformatoru srpskog jezika, Vuku Karadžiću.

Vladimir Lukić

dipl. istoričar