Dvorci Stratimirović i Dunđerski
Dvorci porodica Stratimirović i Dunđerski nalaze se u Kulpinu, u Južnobačkom okrugu, naselju udaljenom oko 10 km od Bačkog Petrovca. Mali i veliki dvorac sagrađeni su za plemićku porodicu Stratimirović, koja je 1745. godine dobila imanje u Kulpinu i plemićku titulu za vojničke zasluge od carice Marije Terezije.
Stratimirovići su imanje prodali Mateju Semzou od Kamjanike, da bi posed 1889. godine došao u ruke porodice Dunđerski jednoj od najuglednijih i najimućniih porodica u Bačkoj.
Mali dvorac, odnosno jedna od kuća porodica Stratimirović, sagrađen je krajem XVIII veka u klasicističkom stilu. Mali dvorac je prizemna vila simetrične prednje fasade na čijoj se sredini nalazi rizalit koji se završava trouglastim timpanonom, dok se na začelju nalazi veranda pravougaone osnove sa lučnim otvorima. Danas se u zgradi malog dvorca nalazi mesna kancelarija, ali je u planu adaptacija za postavku izložbe o porodici Stratimirović.
Veliki dvorac sagradila je 1826. godine porodica Stratimirović ali nam o njegovom izgledu svedoči samo jedna stara sačuvana fotografija bez podataka o projektantu i graditeljima. Današnji izgled dvorac dobija nakon rekonstrukcije 1912. godine kada se već nalazio u vlasništvu porodice Dunđerski. Obnova i rekonstrukcija su urađene prema projektu novosadskog arhitekte Momčila Tapavice, i tom prilikom dvorac je zadržao obeležja klasicističkog stila. Na glavnoj fasadi nalazi se portik, koji deli fasadu na dva simetrična dela, a koji ima stepenište, pristupnu rampu, i četiri para jonskih stubova koji nose arhitrav i timpanon. Sa dvorišne strane nalazi se petougaoni ulazni trem, a iznad njega prostrana terasa natkrivena kupolom u koju se ulazi sa sprata. Pre rekonstrukcije na krovu se nalazio vidikovac, veliki sat sa mehanizmom i aplikacija grba Stratimirović. U okviru imanja nalazi se još nekoliko pomoćnih objekata, a dvorce okružuje park. Nakon Drugog svetskog rata dvorac je, kao i ostatak imanja, oduzet porodici Dunđerski pa se tu do 1991. godine nalazila poljoprivredna zadruga. Tada je proglašen za spomenik kulture od velikog značaja i od 1993. godine u zgradi velikog dvorca nalazi se Poljoprivredni muzej. Oba dvorca su deo Muzejskog kompleksa u Kulpinu.
Vladimir Lukić
dipl. istoričar