Hidroelektrana „Gamzigrad“

Hidroelektrana „Gamzigrad“ se nalazi na reci Crni Timok u Gamzigradskoj banji, na teritoriji opštine Zaječar.


Hidroelektrana je građena u periodu od 1908. do 1909. godine. Izvođač radova bila je mađarska firma „Ganz&com“, po narudžbini zaječarske firme „Uroš Milošević i sinovi“. Za svega godinu dana završeni su brana, kanal, turbine i elektrifikacija Zaječara, tako da je proizvodnja otpočela 1. novembra 1909. godine. Čitav kompleks sastoji se od brane, sistema kanala i ustava za dovod i odvod vode i zgrada sa mašinskim postrojenjem. Zgrada ima pravougaonu osnovu dimnezija 22,6 x 11,3 m, zidana je opekom i kamenom, malterisana je i obojena. Turbine, generatori, automatski regulatori i sve ostale mašine su originalni i funkcionalni. Brana (6 m visine i 50 m širine), kanali i ustavi su urađeni od betona.

Jedna je od prvih hidroelektrana u Srbiji. Od instaliranja 1909. godine neprekidno radi na originalnim hidromehaničkim i mašinskim sklopovima. Godine 2019. proglašena je za spomenik kulture.

 

Vladimir Lukić

dipl. istoričar