Početkom 20. veka moda se u Srbiji kod muškaraca brže menjala nego kod žena. Bogatiji građani su za relativno kratko vreme napuštali orijantalno-balkansku odeću i okretali se tadašnjoj evropskoj modi. Ovo se najviše odnosilo na Beograd i vojvođanske gradove. Uzori za još prilično malo srpsko modno tržište stizali su najviše iz Beča. Kod većine muškog stanovništva vojnička uniforma bila je izuzetno popularna i prihvaćena kao jedna vrsta „narodne nošnje“, koju su često krojači modifikovali shodno potrebama. Na neki način ona predstavlja i odraz ovog ratnog perioda srpske istorije (1912-1918). Odevanje žena u gradovima je pre 1914. godine bilo kao u drugim evropskim gradovima, dok su se tek posle Prvog svetskog rata počele uočavati sve veće slobode. Žene su počela da nose ravne i kraće haljine, izbačeni su korseti, duge kose zamenjene su novim frizurama, uz sve veću upotrebu naglašene šminke. Dakle, tradicionalna slika žene počinje da se menja. U modi ulaze i cipele sa visokom potpeticom, cigarete, kupaći kostimi ali i slobodnije ponašanje u javnosti. Ipak, ovaj tip žena u Srbiji je i dalje bio manjina dok su veći deo ženske populacije činile tradiocionalno ukalupljene majke i domaćice.

            Do novih promene u Srbiji dolazi posle Drugog svetskog rata, nakon pobede partizana i formiranja komunističke vlasti u Jugoslaviji. Modni detalji Zapada, naročito omrznuti muški šeširi i ženske bunde, smatrani su za buržujsku modu i zbog toga su postali nepopularni u novom društevnom sistemu. Jedna od varijanti muškog odevanja bila je vojna (u vidu raznih uniformi), dok je druga nešto slobodnija (civilna) i predviđa široke pantalone visokog struka sa komotnim sakoom. Posleratna skromnost u odevanju partizanki prestaje pa od početka pedesetih godina žene počinju da se odevaju raznolikije i kvalitetnije. U Jugoslaviji se pojavljuju modni časopisi i modne rubrike u dnevnoj štampi, razvija se domaća modna i tekstilna industrija, modne revije ali se odlazi i u inostranstvo.

            Šezdesete godine su zapravo bile vreme oslobađanja od nametnutih stilova oblačenja i ličnog izgleda. Tome je doprinela pop-kultura koja je zahvatila jedan deo jugoslovenske omaldine, a kao najupečatljiviji primer bile su farmerke i duge kose. Velike promene osetile su se i na selu koje je sada došlo pod uticaj njegovih žitelja koji su radili u gradovima i inostranstvu, ali i televizije koja je postala sastavni deo svakodnevnog života. Oblačenje seoskog stanovništva sve se više udaljavalo od tradicionalnog.

Vladimir Lukić

dipl. istoričar