Arhiviranje dokumenta na teritoriji Sombora postojalo je još u vreme Habzburške monarhije, u okviru notarijata kada je 1749. godine Sombor dobio status Slobodnog i kraljevskog grada u vreme carice Marije Terezije. U novoj državi Južnih Slovena ovu funkciju je do 1948. godine obavljala narodna vlast. Novim državnim reformama 1. decembra 1948. godine osnovano je Arhivsko središte Sombor, dok je današnji naziv ova institucija dobila 1964. godine.

Arhiv koristi dve zgrade:

• Krušperovu palatu – privatna kuća Pala Krušpera, plemića od Varboa, koji je 1771. godine otpočeo gradnju ovog zdanja. Nekoliko puta ova kuća je menjala namenu a od 1948. godine u njoj se nalazi Arhiv.
• Pašina kula – građevina za koju se ne zna tačno vreme gradnje niti ko ju je sagradio. Prema jednima ona je tvrđava nekadašnje porodice Cobor iz 1478. godine, a prema drugima sagradili su je Turci kada su došli u Sombor. U njoj se danas nalazi ostatak depoa Istorijskog arhiva.

U depou Arhiva nalazi se oko 3.000 dužnih metara arhivske građe raspoređene u 565 fondova i zbirki. Ona je nastala u vremenskom periodu od 1612. do 2009. godine. Dokumenti su pisani na sprskom, mađarskom, namačkom, latinskom, engleskom, ruskom, francuskom i staroslovenskom jeziku. Najstariji dokument je „Plemićka povelja“, dodeljena Martinu Wontschinu od strane Palatin Veit Spindlera u ime kralja Matije za zasluge i verno služenje, napisana na nemačkom jeziku.

Adresa: Trg cara Lazara br. 5, 25000 Sombor

Tel: 025/416 292

E-mail: [email protected]

http://www.arhivsombor.org.rs

Vladimir Lukić

dipl. istoričar