Ovaj prostor bio je napušten nakon aprilskog bombardovanja Beograda pa se našao u sastavu Nezavisne države Hrvatske. Sajmište je na zahtev Nemačke ustupljeno Gestapou i na tom mestu je nastao logor. Osnovan je oktobra 1941. godine i u početku su u njega smeštali samo srpske Jevreje, uglavnom žene, decu i stare. Do početka decembra u njemu je bilo zatočeno oko 6400 Jevreja i Roma, koji su većinom ubijeni. Počev od 1942. godine u logor su smeštani zarobljeni pripadnici partizanskog i četničkog pokreta. Iz njega su mnogi poslati i na prinudni rad u Nemačku. Do savezničkog bombardovanja 1944. godine kada je oštećen i rasformiran, kroz njega je prošlo oko 32 000 ljudi od kojih je ubijeno oko 11 000.

Ovaj prostor je nakon završetka Drugog svetskog rata imao brojne namene – privremeni smeštaj institucija za izgradnju Novog Beograda, stanovi za socijalno ugrožene, likovna kolonija Udruženja likovnih umetnika Srbije, romsko naselje. Godine 1965. leva obala je proglašena za spomen-obalu i od tada se ređaju pokušaji da se na adekvatan način obeleži. Prva spomen-ploča postavljena je 1974. godine, zatim 1984. druga, da bi 1987. čitav prostor bio utvrđen za kulturno dobro. Godine 1995. u znak sećanja na žrtve Sajmišta postavljen je dvadeset i dva metra visok spomenik u bronzi, rad vajara Miodraga Živkovića. Međutim, urbanistički plan čitavog kompleksa donet tri godine ranije, nije realizovan do danas.

Vladimir Lukić

dipl. istoričar