U narodnom predanju se kao ktitor manastira pominje Stefan Nemanja (XII vek) ali i knez Lazar Hrebeljanović (XIV vek). Ipak, istorijski podaci kao ktitora manastira navode župana Vukosava i njegove sinove Držmana i Crepa. Sagrađen je u periodu od 1355. do 1360. godine. Sve do pada srpske srednjevekovne države Lešje je bilo značajan verski centar. Današnji manastir sagrađen je početkom XX na temeljima srednjevekovnog hrama pronađenim 1923. godine. Tom prilikom obnovljen je čitav manastirski kompleks zajedno sa kulom južno od crkve, koja je dobila ime po Pavlu Orloviću barjaktaru kneza Lazara Hrebeljanovića.

Crkva je sagrađena u kombinaciji moravskog i vizantijskog arhitektonskog stila. Kao materijal za izgradnju korišćena je siga. Crkva ima trolisnu osnovu i mali naos, a kao takva najstarija je crkva ovog tipa u Pomoravlju. Kasnijom obnovom dozidana je priprata. Unutrašnjost crkve nije živopisana. U njoj se čuva čestica Časnog krsta Gospodnjeg, deo moštiju jednog od Svetih sevastijskih mučenika, a deo moštiju kneza Lazara ugrađen je u časnu trpezu.

Vladimir Lukić

dipl. istoričar