Pančićeva omorika

Latinski naziv: Picea omorika
Srpski naziv: Pančićeva omorika
Engleski naziv: Serbian spruce
Familija: Pinaceae
Rod: Picea


Pančićeva omorika je vitko četinarsko drvo, iz porodice smrča. Može da izraste do 50 metara visine. Krošnja je piramidalnog oblika. Četine su duge 10-20 mm, pljosnate na poprečnom preseku i zelene sa gornje strane, a sivkasto bele sa donje. Ime je dobila po istaknutom srpskom botaničaru Josifu Pančiću koji ju je otkrio. Pančićeva omorika je stenoendemična i reliktna vrsta koja je u tercijaru bila rasprostranjena širom Evrope. Uprkos širenju ledenog prekrivača tokom poslednje glacijacije, omorika je preživela ali na veoma ograničenom arealu u okviru refugijalnih staništa na prostoru NP „Tara“ u blizini jezera Zaovine u Srbiji ina samoj granici sa Republikom Srpskom, odnosno Bosnom i Hercegovinom, u srednjem toku reke Drine. Na Zaovinama danas postoji oko stotinak stabala, dok ih u Bosni ima oko 300. U okviru NP „Tara“ nalazi se još nekoliko pojedinačnih stabala. Pančićeva omorika naseljava krečnjačku podlogu. Jedini slučaj u svetu da Pančićeva omorika raste na nekom drugom zemljištu je na Mitrovcu na Tari, na staništu Crveni potok gde raste na tresetu. Od 15 stabala danas ih tamo ima samo 8.

Josif Pančić je posvetio 20 godina traganju za neobičnom vrstom četinara za koju je čuo da postoji u zapadnoj Srbiji. Pošto nije uspeo da ga pronađe, 1865. godine je naredio da se u Veliku školu u Beogradu pošalju grane sa šišarkama svih četinara. Tada je jedan seljak sa zapadnog dela Tare doneo jednu malu šišarku i grančicu drveta za koje seljaci nisu znali kako se zove. Bilo je to drvo koje je Pančić 1. avgusta 1875. godine opisao kao – Picea omorika. Mnogo godina nakon njega, najsavremenije metode su potvrdile da je reč o zasebnoj vrsti koja jedine srodnike ima na Kamčatki i u Japanu. I dan danas je moguće posetiti mesto u blizini Zaovina sa kog je Pančić prvi put ugledao pančićevu omoriku (43º  51'  54.31" N   19º  24'  19.67" E).

 

Autor tekstova: Katarina Breka, master ekolog