Istraživanjem obrednih hlebova obuhvaćen je period druge polovine XX veka, kada je u obrednoj praksi pripreman veliki broj hlebova: pogača, povojnica, pogača za krštenje, postupaonica, veliki broj božićnih hlebova, mladenčići, vaskršnji kolač, pogače zastupljene u svadbenim običajima, poskurice, slavski i zanatlijski kolač.

Prikupljanje podataka odvijalo se, pre svega, beleženjem narativa o obrednim hlebovima, tehnikom etnografskog intervjua. Istraživanjem je obuhvaćeno 20 ispitanika¹.

Podaci su prikupljeni tokom 2013. godine, na području Kraljeva. U istraživanju su korišćeni pisani izvori, kao i vizuelna građa koja podrazumeva fotografije obrednih hlebova.

Obredni hlebovi imaju komunikacijsku ulogu u svim pomenutim običajima i do danas su sačuvani u praksi u većini običaja godišnjeg i životnog ciklusa iako je njihovo pređašnje značenje zaboravljeno.

Migracija stanovništva iz sela u grad, modernizacija sela, kao i tehnološki napredak, doprineli su napuštanju obredne prakse. Poslednjih decenija XX veka obnovljene su tradicionalne vrednosti. Za većinu obrednih hlebova ne zna se razlog zbog koga se prave, ali još uvek postoji praksa njihove izrade za velike praznike, poput Božića, Uskrsa i slave.

Danas se obredni hlebovi sve više naručuju u pekarama, ali još uvek postoje oni koji se oslanjaju na tradiciju te ga pripremaju u svom porodičnom domu.

Cilj istraživanja je bio da se utvrdi prisutnost obrednih hlebova u kraljevačkom kraju i njihov značaj tako da su analizirani običaji u kojima su ti hlebovi bili zastupljeni, kao i da se ne zaboravi umeće pripreme obrednih hlebova. Stečeno znanje bi trebalo sačuvati od zaborava.

“Tajna hleba nije samo u njegovoj gastronomskoj, duhovnoj i kulturnoj posebnosti i originalnosti. Misterija i čudesnost hleba nije samo muzejska i istorijska vrednost, već živa ljudska riznica koletivnog pamćenja koje se prenosi s generacije na generaciju.” Ove reči Dimitrija Vujadinovića bi trebale da nam ukažu na suštinu hleba.

 

¹Ispitanici su meštanke sela Rudno (Milijana Šekler), Oplanića, Adrana, Sirče, Vrbe, Drakčića i Kraljeva (Donka Kovačević).

 

Preuzeto iz Priča o hlebu, strana 5., 31.

Izdavač Narodni muzej Kraljevo / Za izdavača Dragan Drašković

Autor izložbe i kataloga Violeta Cvetanovska

Urednik Dragan Drašković / Lektura i korektura mr Ana Gvozdenović

Tehnička realizacija Dragan Vojinović, Rade Pajović, Vladan Pejković, Slobodan Milenković

Fotografija Srđan Vulović / Dizajn publikacije Dragan Pešić

Grafička priprema Ajova doo / Štampa Interklima grafika

Kraljevo, 2013.