Naziv „Rohalj baze“ potiče od prezimena lokalne divoške porodice koja je živela na ovom području i čiji su članovi bili aktivni učesnici Narodnooslobodilačke borbe. Kako je rat odmicao tako je ovo mesto dobijalo na značaju jer se tu ubrzo stacionirala Komanda Sremske Mitrovice, stanica za veze sa okružnim i pokrajinskim komitetom, postaju operativni reon Druge čete Fruškogorskog partizanskog odreda, mesto gde su utočište pronalazili politički radnici, partizani, narod koji se iz lokalnih sela povlačio bežeći od ustaškog terora, ranjenici, kao i partizanske brigade koje su se prebacivale na slobodnu teritoriju u istočnoj Bosni. Takođe, u zemunicima su postojali skladišteni kapaciteti za žito, pekara, klanica ali i radionica za pravljenje bombi i popravku oružja. U peridou od 1942. do 1944. godine na Rohalj bazama vođeno je i nekoliko važnih vojnih okršaja.

Spomen-kompleks na ovom mestu podignut je 1972. godine a njegov autor je inženjer Milorad Berbakov iz Zrenjanina. U okviru kompleksa se nalazi se i spomen-kuća, na temeljima stare Rohaljeve kuće, koja je sagrađena prema projektu arhitekte Miomira Petrovića. U Memorijalnom muzeju izložena su dokumenta i eksponati vezani za odlazak vojvođanskih partizana na ratište. Partizansko groblje je uređeno 1973. godine. Ono je uokvireno hrastovim deblima između kojih su postavljeni stubci od ckrvenog kamena sa imenima palih boraca. Neposredno ispod groblja nalazi se mali amfiteatar u čijem se podnožju nalazi veliki komad granita sa memorijalnim zapisom. Na centralnom delu postavljena su četiri stuba od crvenog kamena sa imenima palih boraca i žrtava fašističkog terora. Oko groblja nalaze se sedišta od zasečenih hrastovih debala za odmor posetilaca.

Nakon Drugog svetskog rata Rohalj baze su služile kao mesto na kome su se održavali značajni državnički susreti i obeležavali praznici. Nažalost kompleks je zapušten sa raspadom Jugoslavije a eksponati preneti u Muzej Srema u Sremskoj Mitrovici. Danas su Rohalj baze jedno od poznatih izletišta Fruške gore i to uglavnom tokom obeležavanja 1. maja.

Vladimir Lukić

dipl. istoričar