Selo Gostuša

Selo Gostuša koje se nalazi u blizini Zavojskog jezera, na teritoriji opštine Pirot, jedno je od retkih očuvanih staroplaninskih sela. Godine 2018. proglašeno je za prostorno kulturno-istorijsku celinu.


Površina koja je obuhvaćena zaštitom iznosi oko 73 ha. Selo je zbijenog tipa sa oko 200 autentičnih objekata, sagrađenih krajem XIX i početka XX veka. Kroz njega prolazi stari zemljani put posut kamenom. U centru sela se nalazi crkva Svetog Jovana Krstitelja iz 1867. godine, zatim škola iz 1930. i zgrada nekadašnje zadruge iz 1928. godine. Posebno su upečatljiva dva kamena mosta, tri česme i pet vodenica. Seoska dvorišta su smeštena na kosim terenima i nepravilnog su oblika. U okviru njih se nalaze kuće podignute nad podrumom građene u bondručnoj konstrukciji sa ispunom od pletera ili kovanice, sa različito postavljenim tremovima i krovovima pokrivenim kamenim pločama. Unutrašnji prostor je u potpunosti autentičan – zemljani pod, drvene klupe, stolice i stolovi, kovčezi, otvoreno ognjište. U okviru domaćinstva se nalaze i pomoćne zgrade – ambar, koš, štala itd. U ataru sela se nalazi oko dvadesetak kamenih krstova – zapisa, od koji je najstariji iz 1898. godine. Ataru pripadaju i pojate – mesta gde se i danas čuvaju ovce a koji su vidljivi iz samog sela.

 

Vladimir Lukić

dipl. istoričar