Najstariji tragovi ljudskih naselja na ovom prostoru potiču još iz doba neolita. Arheološkim istraživanjima koja su obavljena od strane Arheološkog instituta Srpske akademije nauka nađeni su predmeti iz ovog perioda na lokalitetu Trebič. Dalja istraživanja otkrila su ostatke rimskih grobnica iz 2. i 3. veka. Kasnije, i pod Turcima banja je bila nadaleko poznata. Podaci ukazuju da je imala status varošice sa lepo građenim mermernim kupatilima koja su bila nadaleko poznata i posećivana radi oporavka i lečenja. Posle I i II srpskog ustanka  mesto se drastično promenilo, došlo je do sanacije turskog hamama i obnavljanja termomineralnih izvora. Najveći udeo u obnavljanu imao je srpski knez Miloš, koji je u banji podigao svoj konak. Kasnije, brigu o banji preuzima Mihajlo Obrenović kada banja postaje moderno turističko mesto. Veliki broj poznatih ličnosti boravilo je u banji: Branislav Nušić, Stevan Sremac, Radoje Domanović, Isidora Sekulić, Ivo Andrić. Nakon Drugog svetskog rata banja ponovo doživljava procvat, izgrađeni su novi hoteli, restorani i drugi sadržaji kao osnova za razvoj zdravstvenog turizma.

Banju okružuju ogromni šumski kompleksi u kojima se kriju brojne pećine, izvori, jezerca. Pored nekih od njih uređena su izletišta: Lepterija, Očno, Grudno, Šopur, Rtanj, Bovansko jezero, Vrelo-Borići itd. Za sada je registrovano 6 izvora lekovite vode temperature od 28° do 45,5°C. Radioaktivni gasovi koji izbijaju na čitavoj teritoriji banje pozitivno utiču na disajne organe i ceo organizam. Medicinske indikacije: Bolesti disajnih organa kod dece i odraslih, reumatske bolesti, posttraumatska stanja, neurološka oboljenja, neuroze.

Pored mineralnih izvora, svoju turističku ponudu banja temelji i na vrednim kulturno-istorijskim spomenicima I prirodnim atrakcijama:

• Srednjevekovni grad Soko
• Muzej u Sokobanji
• Tursko kupatilo “Amam”
• Manastir Jermenčić
• Etno kutak Grudonjske vodenice
• Milošev konak
• Bovansko jezero
• Planine Rtanj i Ozren
• Sesalačka pećina
• Vodopad Ripaljka.

Do banje se stiže autoputem Beograd - Niš preko Aleksinca i magistralnim autoputem Paraćin - Zaječar preko Boljevca, kao i regionalnim putem Zaječar - Knjaževac. Najbliži gradovi su Aleksinac (30 km), Boljevac (27 km), Knjaževac (47 km), Niš (60 km), dok je Beograd udaljen 240 km. Najbliži aerodrom je Konstantin Veliki u Nišu.