Borce Narodnooslobodilačke vojske zarobile su četničke snage i potom ih predali Nemcima. Nakon logorske torture i teškog prinudnog rada prebačeni su na ovo mesto, na kome je 27. novembra život oduzet 261 borcu. Njihova grobna mesta skromno su obeležile porodice da bi posle rata celo područje bilo ograđeno i uređeno. Plansko uređenje prostora izvedeno je 1956. godine prilikom obeležavanja petnaest godina od masovnog streljanja. Projekat je uradila arhitekta Vera Đurić a njime je bila predviđena samo  kosturnica i nove spomen-ploče. Rekonstrukcija i nadogradnja spomen-groblja 1964. godine poverena je lokalnom arhitekti Božidaru Krkoviću. Ono je tada dobilo oblik nepravilnog trougla površine oko 2,5 hektara. Oko spomen-groblja zasađena je živa ograda a unutrašnjost je ispresecana asfaltiranim stazama. Na ulazu se nalazilo mesto za polaganje venaca, jarboli za zastave a u samom parku brojne spomen-ploče. Tada su u njemu pohranjeni i posmrtni ostaci ostalih boraca sa teritorije Valjeva, poginulih od početka rata do oslobođenja grada 1944. godine. Rekonstruisano spomen-groblje na Krušiku otvoreno je 7. jula na Dan ustanka naroda Srbije.

Konačan izgled ovaj kompleks dobija izmenama preduzetim zbog posete predsednika Josipa Borza Tita 18. maja 1967. godine. Tokom ovih radova preuređen je i dograđen centralni prostor u vidu buktinje sa večnim plamenom, preneti su posmrtni ostaci još nekih boraca i obrađene su nove humke. Radovi su izvedeni prema projektu vajarke Milice Bogunović iz Beograda. Počev od 1946. godine na ovom mestu održavale su se komemorativne svečanosti u čast streljanim borcima koje su nakon raspada Jugoslavije izgubile na značaju. Prostor spomen-groblja rekonstruisan je 2003. i 2016. godine pa je danas moderan spomen-park.

Vladimir Lukić

dipl. istoričar