Na ovom prostoru tokom Drugog svetskog rata stradao je veliki broj broj stanovnika kao posledica zločina okupatorskih i kvislinških snaga, sukoba četničkog i partizanskog pokreta a oko 10 000 civila je deportovano. Borbe za oslobođenje Zaječara i okoline vođene su tokom septembra i oktobra 1944. godine zajedničkim snagama jednica Narodnooslobodilačke vojske Jugoslavije i Crvene armije. Jedinice 45. divizije NOVJ i delovi 64. korpusa i 4. mehanizovanog korpusa Crvene armije ušle su 8. oktobra u Zaječar i konačno ga oslobodile.

Borcima stradalim za oslobođenje Zaječara na ulazu u gradsko groblje podignuta je spomen-kosturnica. Ona je rad arhitekte Radisava Živkovića a svečano je otkrivena 7. septembra 1971. godine. Postoji i kripta sa posmrtnim ostacima 1265 vojnika i oficira 3. ukrajinskog fronta poginulih u borbi protiv okupatora.

Vladimir Lukić

dipl. istoričar