Na ovom mestu prvobitno se nalazilo vojno strelište koje je koristila vojska Kraljevine Jugoslavije. Po izbijanju Drugog svetskog rata otpočela su streljanja u okupiranom Beogradu koja su prvo vršena na Centralnom groblju. Okupacione vlasti uvodile su sve represivnije mere pa se broj uhapšenih povećavao. Nemcima je tada bilo potrebno novo mesto za sve masovnije egzekucije. Prva streljanja u Jajincima izvršena su tokom jula meseca 1941. godine, uglavnom komunista i Jevreja. Već na jesen dovedene su velike grupe Jevreja iz logora Topovske šupe, zatvorenici iz logora na Banjici, a već naredne godine i logoraši uz Sajmišta, uglavnom žene i deca. Egzekucije je vršio nemački 64. policijski bataljon. Iz logora se gotovo nije moglo pobeći a ni do danas se ne zna tačan broj žrtava, iako se često spominje broj od oko 80 000 ljudi. Poslednje žrtve su streljane aprila 1944. godine.

Povodom desetogodišnjice izbijanja ustanka u Jugoslaviji, 7. jula 1951. godine, podignuto je prvo spomen-obeležje u vidu spomenika na samom uslasku u kompleks. Njegov autor je srpski i jugoslovenski vajar Stevan Bodnarov. U narednim decenijama postojali su konstantni napori da se na ovom mestu podigne adekvatni spomen-kompleks ali bez uspeha. Prostor oko spomenika je uređen 1964. godine da bi tek 1988. ovaj prostor postao spomen-park. Tada je postavljen monumentalni spomenik, kao rad akademskog slikara Vojina Stojića, na mestu gde se nalazila najveća grobna raka na strelištu. Uređeni su i prateći sadržaji i zelene povšine po nacrtima arhitekata Branka Bona i Brane Mirkovića. Dve godine pre toga, spomen-park Jajinci postao je kulturno dobro i proglašen za znamenito mesto.

Vladimir Lukić

dipl. istoričar