U jesen 1944. godine otpočele su šestonedeljne borbe nakon kojih su jedinice 2. proleterske udarne divizije NOVJ, 25. divizije NOVJ i 223. pešadijske divizije Crvene armije prodrle u grad i u uličnim borbama proterale neprijatelja.

U posleratnim godinama građani Kraljeva podigli su brojne spomenike kako bi ukazali poštovanje poginulima i obeležili pobedu nad fašizmom:

• Spomenik nezaborava na 29 žena koje su nemački vojnici streljali (zajedno sa još 1736 muškaraca) 16. oktobra 1941. godine, postavljen je ispred glavnog ulaza u Šumsko-industrijski kombinat „Jasen“;
• Spomen-park „Kraljevački oktobar“;
• Spomenik oslobodiocima NOVJ i Crvene armije kao prvim jedinicima koje su prodrle u Kraljevo, podignut je u Pljakinoj ulici 1977. godine kao rad vajara Aleksandra Vasiljevića.

Jedan od zanimljivih podsetnika na ovaj period, prepoznatljiv simbol grada i spomenik borbi protiv fašizma u Kraljevu jeste nekadašnji „Partizanski tenk“. U borbama za oslobođenje Kraljeva 1941. godine učestvovala su dva tenka, prethodno oteta od Nemaca, preuređena i data na upotrebu pokretu otpora. Do danas je ostalo pod znakom pitanja ko je činio posadu tenka, tako da se uzima da je bila sastavljena od članova partizanskog i četničkog pokreta. Godine 1964. uređeni su prostor i postament za spomenik „Prvom partizanskom tenku“. Autor je bio Aleksnadar Vasiljević a tenk je ustupio Garnizon JNA u Kraljevu. Nažalost, usled ideoloških podela tenk je početkom XXI veka uklonjen sa gradskog trga.

Vladimir Lukić

dipl. istoričar