Pirot je grad, centar opštine i Pirotskog upravnog okruga u jugoistočnom delu Republike Srbije. Za vreme Dugog svetskog rata 8. aprila 1941. godine okupirali su ga Nemci a jedanaest dana kasnije zajedno sa čitavim okrugom predali Bugarima. Prve partizanske jedinice osnivaju se već 1942. godine čime počinje borba za oslobođenje koja je trajala tri i po godine. Borbe su se zaoštrile sredinom 1944. godine ali su grad 8. septembra oslobodile partizanske jedinice kada je u Pirot ušao Udarni bataljon Pirotskog partizanskog odreda.

            Tokom Narodnooslobodilačke borbe oko 2000 stanovnika Pirota i okoline izgubilo je živote. Spomen-obeležja na teritoriji grada Pirota su:

• Spoemnik na Neškovom visu kod sela Činiglavica posvećen palim borcima tokom Prvog i Drugog svetskog rata, podignut kao rad vajara Kostića;
• Spomenik nastradalim Jevrejima koje su bugarske vlasti izručile Nemcima. Njih 178 su u noći između 12. i 13. marta 1943. godine uhapsili, zatvorili u tadašnju Sokolanu, transportovali u Sofiju a zatim u logor Treblinku. Spomenik u vidu polomljene Davidove zvezde u Jevrejskoj ulici u Pirotu otkrili su predstavnici lokalne vlsti i tadašnji izraelski ambasador u Srbiji Jozef Levi 2011. godine.

Vladimir Lukić

dipl. istoričar