Prvih dana okupacije formira se Toplički partizanski odred, na čelu sa Ratkom Pavlovićem Ćićkom, koji već u oktobru privremeno oslobađa grad. Stanje se pogoršalo dolaskom bugarske vojske početkom 1942. godine, i za stanovništvo i za partizanski pokret. Nakon prodora sovjetskih snaga krenulo se sa intenzivnijim borbama tako da su 3. septembra 1944. godine jedinice 3. srpske udarne brigade i 2. proleterske udarne divizije NOVJ ušli u Prokuplje, čime je grad konačno oslobođen.

Čitav prostor Toplice pretrpeo je velika stradanja tokom Drugog svetskog rata. Život je za slobodu položilo oko 30 000 stanovnika a počasno zvanje narodnih heroja steklo je 20 boraca. U slavu nastradalih 29. novembra 1953. godine u centru Prokuplja podignuta je skulpturalna kompozicija visoka dva metra, izrađena po ideji vajara S. Bibića. Čine je betonski postament sa memorijalni tekstom i bronzana figura borca bombaša kako nosi ranjenika.

Na brdu Hisar iznad Prokuplja podignuta je zajednička grobnica stradalima u Drugom svetskom ratu, sa upisanim imenim 144 borca.

Vladimir Lukić

dipl. istoričar