Spomenik Revolucije (Vranje)
Vranje je grad na jugu Republike Srbije, sedište je istoimene opštine i Pčinjskog administrativnog okruga. Predstavlja važno geostrateško područje pa je tokom istorije bilo na udaru raznih osvajača.
U ovaj grad su 9. aprila 1941. godine ušle nemačke vojne snage koje su ga 22. aprila predale Bugarima na upravu. Njihov fašistički režim koštao je lokalno stanovništvo veliki broj žrtava a prema nekim procenama streljano je oko 700 i internirano 4000 rodoljuba. Protiv bugarske vlasti borilo se oko 12 000 pripadnika partizanskog pokreta, od jula 1941. godine organizovanih u vranjski Narodnooslobodilački partizanski odred. Tokom gotovo četiri godine njih 954 izgubilo je živote. Grad je oslobođen 7. septembra 1944. godine kada su u njega ušle jedinice 22. srpske divizije NOVJ.
Na 41. godišnjicu olobođenja Vranja u Dugom svetskom ratu, 7. septembra 1985. godine, isred Učiteljskog fakulteta otkriven je spomenik Revoluciji. On je posvećen slobodi grada i herojstvu 954 poginula borca. Spomenička celina se sastoji od postamenta na kome je postavljena skulptura konja i majke sa detetom u naručju koja jaše u slobodu.
Vladimir Lukić
dipl. istoričar