Spomenik žrtvama eksplozije u Smederevu
Nakon Aprilskog rata u Jugoslaviji grad Smederevo je, odnosno njegova srednjovekovna tvrđava, od strane Nemaca određeno je kao mesto koje će poslužiti za skladištenje vojnog materijala. Grad je povezan železnicom dok se tvrđava nalazi na Dunavu. U tvrđavi su se tako našle velike količine sanduka municije, pušaka, buradi sa barutom, granata, avionskih bombi, topova itd. Ova materijalna sredstva su skladištili i utovarali ratni zarobljenici.
Dva meseca nakon bombardovanja Smederevo je ponovo doživelo razaranje, jedno od najvećih u svojoj istoriji. Pod nerazjašnjenim okolnostima 5. juna 1941. godine čitavo skladište eksploziva u tvrđavi je odletelo u vazduh. Jačina eksplozije napravila je krater dug 50 i dubok 9 metara, potom se proširila na čitav grad i sela, da bi jačina detonacije osetila u vidu zemljotresa i u okolnim gradovima. Smatra se da je poginulo oko 2500 ljudi, dva puta više ih je ranjeno a sve zgrade u širem području grada pretvorene u ruševine.
U znak sećanja na žrtve ove eksplozije, u blizini Smederevske tvrđave, 5. juna 1973. godine podignut je spomenik. Predstavlja obelisk visine 4 metra i delo je vajara Selimira Jovanovića koji je i sam preživeo eksploziju.
Vladimir Lukić
dipl. istoričar