Tabula Traiana (Trajanova tabla)
Marko Ulpije Trajan Nerva rođen je 53. godine, a kao pripadnik dinastije Antonina bio je na carskom prestolu Rima od 98. do 117. godine. Njegova vladavina protekla je u čestim vojnim pohodima. Jedan od njih, bio je i pohod na Dačku kraljevinu. Vođena su dva rata sa dačanskim kraljem Decebalom, prvi od 101. do 102. godine, i drugi od 105. do 106. godine. Ratovanje je završeno rimskom pobedom a prostor Dakije pretvoren je u rimsku provinciju.
Iz ovih pohoda ostali su broji spomenici u našoj zemlji. Jedan od njih je i Trajanova tabla, koja se nalazi u Nacionalnom parku Đerdap kod Kladova. Postavljena je da proslavi završetak radova preduzetih tokom pohoda na Dakiju. Uklesana je na glatku stenu, i do nje ne postoji prohodan kopneni put. Dimenzija je 3.40 x 1.75 m. Tablu sa bočnih strana drže dva krilata bića, sa delfinima iznad i klečećom figurom bradatog muškarca ispod. Na njoj je ispisana Trajanova titulatura i zasluge za ove radove. Godine 1891. država Srbija dodaje natpis „Tabula Traiana“ u okviru mere zaštita spomenika koje su tada preduzete. Tabla je 1969. godine podignuta uvis za oko 20 metara i na taj način zaštićena od potapanja.
Tokom ovog pohoda, preko Dunava izgrađen je do tada, a i u narednih 1000 godina, najveći most. Po Trajanovom nalogu njega je projektovao arhitekta Apolodor iz Damaska. Nalazi se samo 5 kilometara od Kladova. Most je bio izgrađen od kamena, dugačak 1097,5 metara, sa lukovima visoko iznad vode imao je 20 stubova i portale na pristupu i na jednoj i na drugoj dunavskoj obali. Most je porušen kada su Rimljani morali da napuste Dakiju, za vreme cara Aurelijana (270-275). Ipak, ostaci stubova se mogu i danas videti na obali Dunava sa obe strane.
Izgled mosta poznat nam je i iz dela antičkih pisaca, naročito Diona Kasija (155-235), ali naročito sa Trajanovog stuba iz Rima, gde se nalaze scene iz Trajanovog vojnog pohoda protiv Dačana.
Vladimir Lukić
dipl. istoričar