Novo Brdo se 1326. godine pominje u istorijskim izvorima kao poznato rudarsko i trgovačko mesto, a smatra se da je nastalo početkom XIV veka. Tvrđava je nastala sa ciljem zaštite najznačajnijeg rudničkog mesta u Srbiji, u kojem se eksploatisalo zlato, srebro, olovo i gvožđe, a koje je imalo i svoju kovnicu novca. Novo Brdo veoma brzo je postalo urbani centar u kome su pored Srba živeli i nemački rudari Sasi, trgovci Dubrovčani, Albanci i Grci. Vrhunac doživljava u XV veku.

Tvrđava se sastoji od: Gornjeg grada poligonalne osnove sa šest masivnih pravougaonih kula, i prema zapadu Donjeg grada sa dve kule, unutar koga se nalazilo gradsko naselje sa crkvom posvećenom Svetom Nikoli. Južno od grada nalazila se tzv. Saška crkva, koju su podigli Sasi i Dubrovčani. Novo Brdo su zauzele Osmanlije 1455. godine ali je eksploatacija ruda nastavljena sve do XVII veka kada je rudnik napušten, a tvrđava sa okolnim selima zapuštena. Danas je prostor u ruševinama.

Vladimir Lukić

dipl. istoričar