Odlukom tadašnjih vlasti, 1851. godine započeta je izgradnja Topolivnice a završena 1853. godine izlivanjem prvih topova. Danas se na tom prostoru nalazi kulturno-istorijska celina Vojno-tehničkog zavoda u Kragujevcu.

Veliki uticaj na brz napredak imao je i prvi upravnik, Šarl Lubri, koji dolazi iz jedne privatne livnice u Francuskoj, a na čije zalaganje 1854. godine nastaje i Prva zanatlijska škola koja je obrazovala svoje buduće kadrove. Kragujevac počinje naglo da se širi, u njega pristižu radnici sa svih strana u potrazi za poslom a postaje i veliki centar industrije i nauke. Tu je upaljena prva sijalica u Srbiji, proradila prva električna mašina a čak je sniman i film o izgradnji broda „Titanik“. Fabrički proizvodi našli su se na velikim sajmovima u Francuskoj i Engleskoj i postali konkurentni na svetskom tržištu. Tokom Prvog svetskog rata Vojno-tehnički zavod pretrpeo je velika oštećenja ali je 1925. godine, potpisivanjem ugovora sa jednom velikom firmom iz Belgije obnovljen, kada je nastao i čitav niz novih postrojenja. Tokom Drugog svetskog rata Zavod nije bitnije oštećen a od 1962. godine radi pod nazivom „Zavod Crvena Zastava“.

Današnji prostor obuhvata veliki broj objekata od kojih je jedan deo promenio svoju nekadašnju namenu. Tu su upravne zgrade, čaurnica, radionice, škole, stare ambulante, proizvodne hale, magacini, Veliki dimnjak, vatrogasna kula itd.  U okviru ove celine tu se danas nalazi muzej „Stara livnica“ prvi muzej oružarstva u Srbiji, čija stalna postavka prati istoriju kragujevačke vojne fabrike od njenog osnivanja, gde možemo videti: trofejno oružje i oruđe, fotografije i arhivski materijal, civilne proizvode fabrike  (poštanske kočije, zvona, kućne aparate), proizvode vojne opreme, ukupno oko 5.800 predmeta.

Vladimir Lukić

dipl. istoričar