Istorija razvoja i naseljavanja ovog prostora još uvek nije detaljno istražena. Iz doba praistorije najznačajniji lokalitet, Krstićeva humka, nađena je u ataru naselja Mužlja. U samom gradu, u krugu Pivare, otkrivena je 1953. godine starčevačka bojena i gruba keramika. Više podataka o Bečkereku, kako je tada zvan, potiču iz dokumenata budimskog kaptola o skupljanju papskih desetaka iz XIV veka. Prvi stanovnici bili su Mađari, kasnije dolaze Srbi, a posle Kosovske bitke 1389. stižu i Turci. Oni su vladali do 1717. godine  kada su proterani od strane austrijske vojske. Austrougari su počeli da naseljavaju Nemce, Mađare, Francuze, Italijane i već sredinom 18. veka  Bečkerek je postao trgovište i dobio Magistrat poveljom Marije Terezije. Otvorena je osnovna škola (1722), bolnica (1769), apoteka (1784), pivara (1745), štamparija (1847), a Srpska čitaonica osnovana je 1864. godine. Pod vlašću Austrougara grad je ostao do 1918. godine kada je srpska vojska ušla u grad. Tokom istorije grad je menjao svoje ime. Zvao se Bečkerek, Veliki Bečkerek, Nađ Bečkerek ili Gros Bečkerek. Od 18. februara 1935. godine nosi ime Petrovgrad i zadržao ga je sve do 2. oktobra 1946. godine, kada je dobio današnji naziv, po narodnom heroju Žarku Zrenjaninu - Uči.

Zrenjanin je danas grad multikulturalnosti, grad mostova, kulture i umetnosti. U starom jezgru grada očuvani su objekti i zdanja podignuti u poslednja dva veka. U njima su smešteni Narodni muzej, Gradska kuća, Savremena galerija, Istorijski arhiv, Narodno pozorište i Gradska narodna biblioteka. Drugi značajni spomenici kulture na teritoriji opštine su:

• Bibićeva kuća u Melencima
• Rimokatolička crkva Svetog Jovana Krstitelja u Ečki
• Savremena galerija umetničke kolonije Ečka – Zrenjanin
• Manastir Svete Melanije Rimljanke
• Pinova vila
• Elekova vila
• Dvorac Jagodić.

Zrenjanin leži na dnu nekadašnjeg Panonskog mora. Zbog toga njegovom teritorijom teče veliki broj reka koje su u prošlosti često meandrirale i tako ostavile napuštene meandre, bare i jezera u kojima su se vremenom formirali jedinstveni ekosistemi tipični za zaslanjene, muljevite bare: Specijalni rezervat prirode Ritovi donjeg Potisja, Specijalni rezervat prirode Carska bara, Specijalni rezervat prirode Okanj bara i Park prirode Rusanda.

Jezero Rusanda i istoimena banja udaljeni su oko 17 km od grada. Iz jezera se izvlači lekovito blato koje se koristi za lečenje i terapije u Specijalnoj bolnici za fizikalnu medicinu i rehabilitaciju „Rusanda“, i nakon upotrebe ponovo vraća u njega. Neke od medicinskih indikacija su povrede centralnog ili perifernog nervnog sistema, reumatske bolesti, oboljenja i stanja nakon hiruških intervencija koštano-zglobnog i mišićnog sistema, oboljenja srca i krvnih sudova, kožne bolesti.

Na obodu Carske Bare nalazi se selo Belo Blato, poznato po seoskom turizmu. Čenćanska jezera privlače ljubitelje ribolova, a tokom leta i kupače, dok je na Tisi izgrađeno istoimeno kamp-izletište sa sportskim terenima. Opština se danas trudi da kroz organizovanje raznih manifestacija očuva i prikaže svoju istoriju i kulturu, kako Srba tako i drugih naroda koji ovde žive. Najpoznatije su: Dani piva, Danatske vredne ruke, Sremčevi dani, Korzo fest, Grad otvorenog srca, Banatske šore, Etno festival Želetačke svečanosti itd.

Do grada se stiže magistralnim putem E-70 iz Beograda (75 km), dok je Novi Sad udaljen 50 km putem koji ne prolazi kroz nijedno naseljeno mesto. Železnička pruga povezuje grad sa Beogradom, Novim Sadom, Vršcem i Suboticom. Grad poseduje i aerodrom koji služi za prijem manjih putničkih i teretnih aviona, dok je najbliži za prijem velikih putničkih aviona Nikola Tesla u Beogradu.