Crkva Svete Trojice i stara škola u Cerovcu

Crkva Svete Trojice i stara škola u Cerovcu, sa pokretnim stvarima koje su od posebnog kulturnog i istorijskog značaja, nalazi se na teritoriji opštine Smederevska Palanka, u selu Cerovac, u svojini Srpske pravoslavne crkve, Eparhije šumadijske - Crkvene opštine Cerovačke, sa pripadajućim delom Crkvenog potoka.


Spomenik kulture se nalazi u šumi na potezu Lipovac kod izvora Zmajevac. Selo Cerovac u oblasti Nekudim pominje se u srednjevekovnim poveljama despota Stefana Lazarevića i Đurđa Brankovića, koji su ovde imali letnji dvor. Po predanju cerovačka crkva brvnara podignuta je 1822. godine na mestu gde se nalazio zbeg naroda u Prvom srpskom ustanku. Crkva je jednobrodna građevina sa polukružnom oltarskom apsidom u širini naosa na istočnoj strani i malim bočnim konhama. U prethodnim obnovama je promenjen izvorni izgled crkve brvnare, zidovi od talpi su sa spoljašnje strane obzidani ciglom i omalterisani, a sa unutrašnje strane su zakucane letvice preko talpi i u više slojeva je malterisana. Naos crkve proširen je malim bočnim konhama, a sa zapadne strane je produžen dodavanjem traveja. Priložnički zapisi na vratima hrama iz 1860. godine svedoče o jednoj od obnova. Krov na dve vode pokriven je biber crepom, a na apsidama je pocinkovani lim. Ispod postojećeg krova nad delom naosa sa oltarskom apsidom i bočnim konhama sačuvan je stariji krov sa šindrom. Unutrašnji prostor je zasveden poluobličastim svodom, a za časnu trpezu u oltaru sekundarno je upotrebljen nadgrobni spomenik. Visoka oltarska pregrada, bogato rezbarena i pozlaćena nosi ikone Dimitrija Posnikovića iz druge polovine XIX veka. U naosu crkve je 1922. godine postavljena spomen ploča sa imenima cerovčana poginulih u ratovima 1912-1919. godine. Pored crkve nalaze se stara škola i drvena zvonara koja je naknadno obzidana ciglom. Stara škola predstavlja adaptiranu crkvenu kuću sa sačuvanom starom odžaklijom. Građena je u bondručnom sistemu sa ispunom od čatme, na temeljima od kamena. Pravougaone je osnove sa centralno postavljenim tremom iz koga se ulazi u dve manje bočne prostorije i jednu veliku. Služila je kao škola u periodu 1840-1860. godine. U porti se nalazi veći broj grobova, od kojih su najstariji usađenici iz 1825. i 1826. godine. O značaju i starosti spomenika kulture svedoči i veliki broj starih i vrednih bogoslužbenih knjiga i predmeta. Ovaj kompleks narodnog graditeljstva predstavlja karakterističnu celinu za Šumadiju u prvoj polovini XIX veka i svedoči o njenom duhovnom i prosvetnom razvoju.

 

Spomenik kulture je s obzirom na svoje kulturno-istorijske i graditeljske vrednosti od posebnog kulturnog i istorijskog značaja.