Goč – Gvozdac

Specijalni rezervat prirode “Goč - Gvozdac” nalazi se između planine Stolovi i masiva Željina i Kopaonika u centralnoj Srbiji. Specifična orografija i bogati prirodni resursi uticali su da se proglasi zaštićenim područjem II kategorije od regionalnog, odnosno velikog značaja.


Rezervat pripada opštinama Kraljevo i Vrnjačka Banja sa površinom od 3.957,17 ha, od čega je 3.753,90 ha u državnoj svojini, a 203,27 ha u drugim oblicima svojine.

Ovaj prostor bogat je šumama, izvorima i vrelima, pogotovo bukovo-jelovim šumama Abieto-Fagetum serbicum, šumama crnog bora Potentilo-Pinetum gocensis, subalpijskom bukovom šumom Fagetum subalpinum i šumama planinskog javora sa bukvom Acetreto-Heldreichii-Fagetum. Cilj zaštite jeste očuvanje jedinstvenih bioloških, geomorfoloških i hidrogeoloških pojava, kao i da bi se očuvao veliki diverzitet flore - 715 biljnih vrsta (crni bor (Pinus nigra var. Gocensis) i endemit Balkanskog poluostrva planinski javor (Acer heldreichii) i brojne endemične, retke i ugrožene, međunarodno značajne biljne vrste, kao i fauna koju čini 317 vrsta insekata, 129 vrsta ptica, 20 vrsta vodozemaca i gmizavaca i 27 vrsta sisara među kojima su vidra, hermelin, veliki puh i lasica.

Na području Specijalnog rezervata prirode utrvđena su tri režima zaštite I, II i III stepena.

Režim zaštite I stepena, površine 113,68 ha, obuhvata četiri lokaliteta:

  1. lokalitet "Brezna" površine 2,3225 ha sa mešovitom sastojinom jele, bukve, crnog bora i kitnjaka
  2. lokalitet "Krčanik" površine 5,0331 ha, čiju osnovnu vrednost čini šuma crnog bora
  3. lokalitet "Savin laz" površine 44,9147 ha, područje obraslo zajednicom subalpijske šume bukve
  4. lokalitet "Klisura Brezanske reke" površine 61,4094 ha, sa reliktnim polidominatnim šumskim zajednicama.

Režim zaštite II stepena, površine 348,23 ha obuhvata sledeće lokalitete:

  1. lokalitet "Brezjak", površine je 9,4727 ha, sa mešovitom šumom jele, bukve, jasike, breze, gorskog javora i divlje trešnje
  2.  lokalitet "Dobre vode" površine je 14,4430 ha, sa najočuvanijim sastojinama bukve i jele sa primesom gorskog javora i planinskog bresta
  3. lokalitet "Savin laz", površine 54,8213 ha, koji karakteriše tip šume subalpijske bukve - Fagetum moesiacae subalpinum typicum
  4. lokalitet "Gvozdačka reka" površine 13,1891 ha, sa očuvanim mešovitim šumama jele i bukve - Abieti Fagetum typicum
  5. lokalitet "Brezanska reka" površine 256,2862 ha, koji karakteriše kompleks kserotermofilnih sladunovo-cerovih i drugih tipova šuma, šuma kitnjaka i graba (Ostryo - Quercetum dalechampii serpentinicum).

Režimom zaštite III stepena obuhvaćeno je 3495,26 ha, i to lokaliteti:

  1. "Korita - Cvetalica" - stanište lincure
  2. "Kanjon Gvozdačke reke" - stanište jorgovana
  3. "Prerovska reka - Gajevača" u okviru kog se nalaze vodotoci sa malim slapovima.