Kadinjača

Teritorija zapadne Srbije i Šumadije, od 24. septembra do 29. novembra 1941. godine, predstavljala je prvu slobodnu teritoriju u tada porobljenoj Evropi, a nosila je naziv „Užička republika“. Vlast u njoj imao je Narodnooslobodilački partizanski pokret. 


Napad okupatorske vojske počeo je 25. novembra a gradovi su relatvno brzo osvajani. Poslednje mesto otpora bio je prevoj Kadinjača, 14 km daleko od Užica, sedišta teritorije. Kao jedini preostali u gradu, za odbranu je angažovan Radnički bataljon kome su pridodate dve čete Posavskog i jedna četa Šumadijskog odreda. Bitka je završena za kratko vreme pobedom nadmoćnijih i brojnijih nemačkih vojnika. Poraz partizanske vojske označio je i kraj Užičke republike.

Poginulim vojnicima podignut je spomen kompleks, odnosno složena arhitektonsko-muzeološka celina građena u periodu između 1952. i 1979. godine. Sastoji se od spomen piramide pod kojom su pohranjeni posmrtni ostaci, i nove spomeničke kompozicije Deo kompleksa čini muzejska postavka sa preko tri stotine autentičnih predmeta i dokumenata (lični dokumenti, fotografije, arhivska građa, oružje i dr.). Kompleks je svečano otvorio Josip Broz Tito 23. septembra 1979. godine.