Manastir Ćelije
Manastir Ćelije nalazi se u ataru sela Lelić, udaljenom 6 km od grada Valjeva. Smešten je u brdovitom predelu na levoj obali reke Gradac. Manastirska crkva posvećena je Svetim Arhanđelima. Prema jednoj verziji manastir je sagrađen u XIII veku u vrema kralja Dragutina, a prema drugoj u XV veku u vreme despota Stefana Lazarevića. Ipak, ne postoje tačni podaci ko je i kada podigao manastir Ćelije. Bio je središte značajnih verskih i političkih dešavanja valjevsog kraja, a početkom XIX veka pri manastiru je otvorena jedna od prvih osnovih škola u tadašnjoj Srbiji.
Crkva ima jednobrodnu osnovu, a umesto uobičajenih pilastara kupolna konstrukcija se oslanja na zidove i stepenasto postavljene lukove. Kube je načinjeno kao devetostrano. Manastir je stradao tokom Prvog srpskog ustanka, ali je ubrzo i obnovljen i tom prilikom je dozidana i priprata. Prvobitni ikonostas je oslikao vojvoda Petar Nikolajević Moler. On je tokom ratnih godina uništen pa je novi, 1816. godine, oslikao Petrov bratanac Jeremija Mihailović. U manastirskoj porti je sahranjen knez Ilija Birčanin, pogubljen u seči knezova 1804. godine.
Vladimir Lukić
dipl. istoričar