Podignut je između 1379. i 1381. godine kao zadužbina kneza Lazara. Crkva je praktično uklesana u stenu. Ima trolisnu osnovu sa polukružnim apsidama, većom oltarskom na istoku, i manjim pevničkim sa severne i južne strane. Kube sa osmostranim tamburom leži na kvadratnom postolju i nose ga četiri pilastra. Dozidana je i priprata sa zvonikom. Prvobitni živopis nije sačuvan, a današnji potiče iz XVIII i XIX veka. Deo ikonostasa delo je ohridskog umetnika Timoteja Polebzeja iz 1935. godine, da bi zatim izradu nastavili Slobodan Lazarević i Milisav Jović u manastiru Rakovici.

Manastir je tokom istorije pretrpeo velika razaranja, naročito od strane Osmanlija i tokom Drugog svetskog rata, pa današnji manastir Gornjak malo podseća na staru manastirsku crkvu. Prvobitni konaci su porušeni, a novi su sagrađeni 1963. i 1979. godine. U sklopu manastirskog kompleksa se nalaze i tri kapele: kapela Grigorija Sinajita (u okviru koje se nalazi i kelija posvećena Svetom Nikoli), kapela posvećena Svetom Iliji (u sklopu novog konaka), kao i Zimska kapela (u naknadno dozidanoj priprati).

Vladimir Lukić

dipl. istoričar