Pojedini izvori navode da je manastir Novo Hopovo sagrađen u XIV veku, ali se ipak prvi put pominje 1451. godine. Prvobitni hram je porušen a na njegovim temeljima 1576. godine ozidana je nova crkva. Njeni ktitori bili su Lacko i Marko Jovšić (braća iz Gornjeg Kovina). Crkva ima osnovu upisanog krsta kombinovanog sa trikonhosom, sa kupolom na sredini. Građena je u kombinaciji tesanog kamena i opeke. Specifična je po tome što ima istočni travej (koji se inače nalazi na zapadnoj strani). Iznad središnjeg dela crkve uzdiže se kupola.

Zvonik sa kapelom posvećenom Svetom Stefanu ozidan je 1758., dok su zgrade konaka građene u periodu od 1728. do 1771. godine. Unutrašnjost manastira oslikana je tokom XVII veka od strane svetogorskih monaha. Ikone na ikonostasu su delo slikara Teodora Kračuna iz XVIII veka. Manastir je bio značajan verski i kulturni centar. Jedno vreme je bio druga rezidencija beogradsko-sremskog mitropolita, u Novom Hopovu su se prepisivale knjige, otvorena je monaška i živopisna škola. U njemu se boravio Dimitrije Obradović, srpski prosvetitelj i reformator, koji se 1758. godine zakaluđerio i dobio ime Dositej.

Manastir je nekoliko puta stradao, a poslednji put tokom Drugog svetskog rata kada je stradala bogata manastirska biblioteka i riznica. Postepeno je obnovljan tokom druge polovine XX veka.

Vladimir Lukić

dipl. istoričar