Sopoćani su zadužbina srpskog kralja Uroša I Nemanjića (1243 - 1276). Ne zna se tačna godina gradnje manastira ali se pretpostavlja da su radovi bili završeni u drugoj polovini Uroševe vladavine, oko 1260. godine. Sopoćane je podigao i kao svoju zadužbinu i kako grobnu crkvu. Sagrađeni su u raškom arhitektonskom stilu. Crkva je jednobrodna građevina sa kupolom visoko uzdignutom na postolju užem od bočnih zidova broda. Spoljna priprata dozidana je u vreme cara Dušana (XIV vek). Unutrašnjost crkve živopisana je u periodu od 1263. do 1268. godine, od strane nepoznatih slikara iz Carigrada. Na zapadnom oltarskom zidu, na površini od oko 40 m², nalazi se najpoznatija freska velelepno Uspenje Bogorodice. U manastiru su sahranjeni Uroš I, njegova majka Ana Dandolo (unuka mletačkog dužda Enrika Dandola) i arhiepiskop Joanikije.

Manastir je oštećen u vreme Velikog bečkog rata (1683 - 1699), da bi nakon toga zapusteo i bio u ruševinama sve do 1925. godine. Nakon toga je započela obnova manastira, tokom koje samo spoljašnja priprata nije obnovljena. Zajedno sa kompleksom srednjevekovnih spomenika Stari Ras, manastir Sopoćani se od 1979. godine nalazi na UNESKO-voj listi svetske baštine.

Vladimir Lukić

dipl. istoričar