Prema predanju manastir Vrdnik je osnovao mitropolit Serafim krajem XV ili početkom XVI veka. Prvi put se pominje u turskim dokumentima iz perioda 1566/69. godine. Monasi manastira Ravanice (kod Ćuprije) bežeći iz Sent Andreje dolaze 1697. godine u ovaj manastir. Tada su obnovili opusteli Vrdnik (tada posvećen Svetom Jovanu Krstitelju), koji dobija naziv Nova Ravanica.

Pristupilo se izgradnji veće (današnje) manastirske crkve. Ona je građena u periodu od 1801. do 1810. godine, pod nadzorom majstora Kornelija iz Novog Sada. Osnova joj je jednobrodna, a nad crkvom se nadvisuje kube. Godine 1811. na Vidovdan u manastir su položene mošti kneza Lazara, i Vrdnik postaje mesto hodočašća brojnim vernicima. Stara crkva je srušena, a na njenom mestu podignut je spomenik. Unutrašnjost hrama živopisao je Dimitrije Avramović. Ikone su takođe delo Dimitrija Avramovića nastale u periodu između 1851. i 1853. godine, dok je ikonostas izradio Marko Vujatović u periodu između 1809 i 1814. godine. U okviru manastirskog kompleksa nalaze se četvorospratni zvonik, dve kapele (posvećene Svetom Savi, i  Svetom caru Konstantinu i carici Jeleni) i konaci. Manastir Vrdnik je opljačkan tokom Drugog svetskog rata ali nije razoren.

Vladimir Lukić

dipl. istoričar