Slanih jezera na prostoru Vojvodine ima nekoliko, ali u poređenju sa drugim slanim jezerima u svetu, imaju niži salanitet, ali veću baznost. Reka Tisa je imala veliku ulogu u oblikovanju reljefa na zaštićenom prostoru, te je njenim uticajem i formirana aluvijalna ravan i rečna terasa. Samo jezero predstavlja napušteni meandar reke Tise dužine oko 5,5 km i širine 200 - 600 m. Rusandu pored zaslanjenog jezera i vlažnih livada odlikuje i veliki diverzitet biljnih i životinjskih vrsta, od kojih mnoge spadaju u strogo zaštićene. Prema podacima biljni svet čine 235 taksona, 211 vrsta ptica i 31 vrsta sisara. Kao posebno značajna vrsta ističe se vilin konjic kao i neke ranjive vrste račića (Eoleptestheria spinosa – jedna od najugroženijih). Najčešća biljna vrsta koja se nalazi je proha (Beckmannia eruciformis) i Švarcenbergova bokvica (Plantago schwarzenbergiana), zatim panonski zvezdan (Aster tripolium subsp. pannonicus), lepljivi pucavac (Silene viscosa), solnjača (Salsola soda), kljunovrat (Euclidium syriacum).

Rusanda predstavlja i važno stanište za seobu i gnežđenje ptica. Najbrojnije su: šljukarica, plovuša, grabljivica, štakara, golub, sove, vikačice, koka, detlić, kukavica i čiopa. Kao strogo zaštićene izdvaja se čak 187 vrsta, dok je 8 vrsta globalno ugroženo: mali vranac, mala lisasta guska, patka njorka, beloglava patka, belorepan, stepski soko, velika droplja i tankokljuna carska šljuka. Fauna sisara nije detaljno ispitana, ali za vrste iz grupe slepih miševa, poput srednji noćnik (Nyctalus noctula), pretpostavlja se da su česti posetioci Rusande. Od ostalih životinja javlja se: jež, krtica, mala rovčica, hrčak, poljski miš, poljska rovčica, domaći miš, voluharica, tekunica, jazavac, lasica, tvor, kuna belica, lisica i šakal.

Sve do 2005. godine područje Rusande nije imalo status zaštićenog područja, a iste godine je dobilo status značajnog botaničkog područja (IPA) pod nazivom „Srednji Banat I“, a 2009. godine postala je deo međunarodno značajnog područja za ptice (IBA) „Okanj i Rusanda“. Danas se na zaštićenom prostoru nalaze dva lovišta „Jaruge“ i  „Begej“ i u njima se može loviti srna, divlja svinja i zec.

Unutar Parka prirode, pored jezera nalazi se Specijalna bolnica za fizikalnu medicinu i rehabilitaciju „Rusanda“ koja koristi blato iz jezera za lečenje na tradicionalan način i nakon upotrebe ponovo vraća u njega, te se tako utiče na njegovo očuvanje. Paleoid je sive boje, mek i plastičan, neogenog porekla sa visokim procentom salaniteta. Uz to sadrži i različite okside: sicilijum, aluminijum, natrijum, magnezijum, kalcijum, kalijum, hlor i sumpor. Takođe, u banji postoji i jedan termomineralni izvor temperature 32°C. Oko bolnice podignut je park 40-tih godina 20. veka površine 4,45 ha ali je vremenom pretrpeo promene.

Iako je zemljoradnja osnovno zanimanje stanovništva u ovim krajevima, zahvaljujući banji razvijen je i turizam. Grad Zrenjanin obiluje kulturnim dobrima poput Srpske pravoslavne crkve, Pravoslavnog hrama u Kumanu, Kapela B. Nikolića u Melencima, Vetrenjača izgrađena 1789. godine, Rodna kuća narodnog heroja Boška Vrebalova itd. Najvažnija funkcija ovog prostora je očuvanje prirode i biodiverziteta kako bi se trajno odvijali procesi karakteristični za zaslanjena staništa.